kktc su temin projesi ne demek?

KKTC Su Temin Projesi, Toros Dağları'nın suyunun Akdeniz'den boru ile geçirilerek KKTC topraklarına taşınması işidir. KKTC'ye yılda 75 milyon m³ su ulaşacak, elli yıl boyunca kullanma ve içme suyu ihtiyacını karşılayacaktır.¹

Dragon Çayı (Anamur, Mersin) üzerinde yapılan Alaköprü Barajı'nda biriktirilecek su, 23 km'lik boru hattı ile Akdeniz kıyısına getirilmektedir. Buradan 80 kilometrelik asma boru ile Akdeniz'i geçip Kıbrıs'a ulaşmaktadır. Kıbrıs'a ulaşan su kıyıdan Girne yakınlarında yapılan Geçitköy Barajı'na aktarılmaktadır. KKTC topraklarında yapılacak iletim hatlarıyla su ihtiyacı olan alanlara ulaştırılacak. "Asrın projesi" olarak nitelendirilmektedir.

Projenin doğuşu

İSKİ Müdürü Veysel Eroğlu zamanında Adalar'a deniz altında döşenen borularla su ulaştırılmıştır. Veysel Eroğlu'nun bakanlığı döneminde Kıbrıs'ta aynı şekilde Kıbrıs'a su getirilmesini istemesiyle proje fikri doğmuştur.²

7 Mart 2011 tarihinde Alaköprü Barajı'nın temeli atılarak proje başlatılmıştır. 17 Ekim 2015 tarihinde projenin resmî açılışı yapılmıştır.

Türkiye kısmı

Dragon (Anamur) Çayı üzerinde, 130,5 milyon m³ depolama kapasitesi, 88 m yükseklikte Alaköprü Barajı inşa edilmiştir. Baraj su tutmaya Ocak 2015'te başlanmıştır.³

Barajda biriken su 23 km'lik 1.500 mm çaplı boru hattı ile Akdeniz kıyısında dengeleme havuzuna ulaşmaktadır.

Akdeniz geçişi

Akdeniz geçişi önce deniz tabanından yapılması düşünülmüştür. Tabanda 1.450 metrelik derin vadilerin olması bu fikirden vazgeçirmiştir. Dünyada ilk defa uygulanan askıda boru sistemi kullanılmıştır. Borular deniz yüzeyinin 250 m altında, 134 adet askı tarafından taşınmaktadır.⁴ 66 km olan deniz geçişi, 500 m uzunluk, 1.600 mm çapa sahip yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) borularla sağlanmaktadır.

Kıbrıs kısmı

Deniz hattından gelen su Güzelyalı terfi istasyonundan 3 km'lik boruyla Geçitköy Barajı'na ulaşmaktadır. Kıbrıs'ta suyun dağıtımı amacıyla Lefkoşa boru hattı, Girne boru hattı, Lefkoşa-İskele-Mağusa boru hattı, İskele-Dipkarpaz boru hattı inşa edilecektir.

Taşınan suyun %50,3'ü (37,76 milyon m³) içme suyu, %49,7'si (37,24 milyon m³) sulama amaçlı kullanılacaktır.⁵ Kuraklıktan ve sulama suyu yetersizliğinden dolayı ekonomik olarak kullanılamayan Mesarya Ovası'nın 50 bin dekarlık kısmı sulanacaktır.

Maliyeti ₺1,2 milyar olan projede Torosların suyu adaya ulaşmıştır. 28 Ekim 2015 tarihinde Lefkoşa'da açılış töreni yapılmıştır.⁶

Sorunlar

Kıbrıs'a gönderilen suyun dağıtımını kimin yapacağı Türkiye ile KKTC arasında sorun oldu. Kıbrıs tarafı suyun dağıtımının belediyeler tarafından yapılmasını istemektedir. Türkiye mali durumu iyi olmayan belediyelerin bu işi yapamayacağını düşünmektedir. İmzalanan protokollere göre yap-işlet-devret modelli bir özel firmanın yapmasında ısrar edilmektedir.⁷
Ocak 2020'de borunun Akdeniz'den geçen bölümünde kopma olduğu ve tamir çalışmalarının iki ay süreceği açıklandı.⁸ Ekim 2020'de tamamlanan tamir çalışmaları 499 milyon liraya mal oldu.⁹¹⁰